Xongt 1934 lob 10 hlit, Zhongb Yangb draos lab zenf deuf Gox Minx Dangd dob draos buad duat ral 5, kheb houd dous ged draos nded 25000 jait. Lob 11 hlit, draos lab duax zos Fux Nangx  Guang Xib tab Guef Zheub ndos ndris,ngangs drout Hmongb, Jot, Dongf, Langs tab Buf Yib dex deb qeut haid nens zheus nyaob ndout. Nyaob ndeuf dex nat, deuf muax ndout rangx lol ndrual haik zos Hmongb tab draox lab.

1934年10月，中央紅軍突破國民黨軍隊的第五次圍剿，開始二萬五千里長征。11月，紅軍到達湘桂黔邊界，進人苗、瑤、侗、壯、布依等少數(shù)民族聚居的地區(qū)。在這些地區(qū)，發(fā)生了許多關(guān)于苗族與紅軍長征的故事。

Maox Zhud Xix Zhit Shout Nzhel

毛主席不收魚

Maox Zex Dongb zhud xix ib shif nenx nyaf naox nzhel,dangb guas muax ib ral zhit naox. Xongt 1934 lob 12 hlit sab, draos lab pub 1 dous ged draos nded zix Guangd Xib Xib Yenx( nil nat hot Zib Yenx) ngangs drout Fux Nangx Chenx Buf xenf, ib cat shot drout ndeuf raol Vangx Chuax. Raol Vangx Chuax yaos ib lob naf raol Hmongb, ghuak zhit dleb muax ib lob bangl drongb, ndeuf ndos bangl drongb muax Hmongb ib lob zhed dlait jes. Maox Zex Dongb jeuf shot drout ndeuf nat. Dob rod jed sangd jat zhud xix dout naox rongt ib nzhik, bof dex hluak hod raol muab nzhel, lal sangd mol muab aob dos lol，dangb guas drous Maox Zex Dongb muab dangd jat leuf.Touk nat muax ib dos yeuf loul fux zid dleub bous jaox dreud ib pub Hmongb gud dout ib treud hlout nzhel duax bob drout draos lab,xangb del muab dout aob dos nzhel jed lol ndeuf Maox Zex Dongb sob ndas. Maox Zex Dongb haik guas dob rod jed muab nzhel zaik lol,dol naf yeuf zhenf sangd hot guas duaf cix nbuax del fed rongt, sangd zhit zos, dob rod jed zhas muab nzhel zhaot draod hod treud hlout leuf. Maox Zex Dongb uat plot luas ncit dak: Duaf cix gud dix Hmongb,beb dob draos lab tlout lob deb qeut nat, dout mex shid ros bangb ceub, god uat zhous ndout ndout!Mex lob shab hmaod chuat draos lab, god shab lenl zaik lak.

毛澤東主席一生愛吃魚,卻有一次沒吃。1934年12月初，紅一方面軍長征從廣西西延（今資源縣）進入湖南城步縣境，一部駐扎在茶園寨。茶園寨是苗族聚居的大寨子，附近有一口山塘，山塘邊有座苗族建筑特色的吊腳樓。毛澤東就住在這里。警衛(wèi)員們想給主席改善一下伙食，見寨子里青年人在捕魚，也想弄兩條來,但被毛澤東阻攔了。這時一位白發(fā)銀須的老阿公帶領(lǐng)著一大群苗族同胞抬著口鐵水缸魚來慰問紅軍，順手從缸里捉了兩條鯉魚呈遞到毛澤東面前。毛澤東示意警衛(wèi)員接過鯉魚,老阿公正欲發(fā)動苗胞們熱烈歡慶時，不料，警衛(wèi)戰(zhàn)士卻把剛才的活鯉魚放回鐵缸里。毛澤東滿面笑容地說：苗族同胞們,我們工農(nóng)紅軍長征經(jīng)過此地，得到你們的支持和幫助，我表示衷心感謝！你們真誠慰勞紅軍，我也心領(lǐng)了。

Dail Khoud Nbuat Deuf Nyax Zas

豬食盆里出銀元

Hmongb fenf ndout nyaob drout daox drongb houd bel, uat nenx zaof nyif, touk draos lab mol zos Hmongb deb qeut, shaib bof ndout zheus box Hmongb deuf zhit dout khaod drongx, wef nil buab zhit muax chaot hnangd; ndout yif duab nens beb bloub dol zid nenx yeus zhos muax duab lob dril.

Draos lab shid ros bangb ceub dex Hmongb, haik guas muab dex cuat yangf gus shout ndeuf dif zhud lol faib drout dex Hmongb, zhenf haik guas draos lab shid drous Hmongb dex khoud naox lal shik luf yangf, yuad dout tef nghet shab, zhit dek gik rel drous nil mex lob nenx. Guef Zheub Taix Gongf xenf(nil nat hot Taix Jangb)Gex Dongb xangb yeuf Hmongb Zhangb Laok Qaox drous Gox Minx Dangd hob nblil, touk draos lab zhit dout duax zos zeuf zhid mol bel drongb leuf, hod zhed laif zhes aob dol nbuat zhit guangd. Draos lab njaif mol leuf, yeuf Zhangb draod lol zhed, nuaf bof dol langl nbuat zhit bof leuf, zhos chuad dol nyuas nbuat nyaob hod nguax. Daol dol nyuas nbuat naox khoud dangl, yeuf Zhangb bof hod dlangb nbuat muax 40 ndout dlaif nyax. Khaod das yaos draos lab muab dol nbuat draos duat leuf, muab nghet nghaix zhes nghel lol leuf. Rangx lol ndrual “dail khoud nbuat deuf nyax zas”, sex kuangd zos nax hnob nil nat.

苗族主要居住在高山之上，生活貧困，紅軍進人苗族地區(qū)時，看到許多婦女無法走出家門，因為她們沒有衣服穿；很多人家三四個成年男子才有一條褲子。紅軍對苗族人民進行大力救助，命令將從其他地區(qū)地主那里沒收來的財物分給苗族群眾，并要求紅軍使用了苗族群眾的食物或其他物品后，須付給較高的報酬，絕不讓他們的生產(chǎn)生活受到影響。貴州臺拱縣（今臺江）革東鄉(xiāng)苗族老人張老喬在國民黨宜傳的欺騙下，于紅軍到來之前慌忙逃進山里，家里僅有的兩頭豬也扔下不管了。紅軍離開后，張大爺回到家里，發(fā)現(xiàn)大豬不見了，只剩下小豬在圈里。當(dāng)小緒吃完食料后，張大爺在豬槽里看到了40多塊銀元。原來是紅軍殺了肥豬，并將肉錢留下了。這個“豬食盆里出銀元”的故事，至今仍在當(dāng)?shù)亓鱾鳌?/span>

Hmongb Shout Zaik “Mak Draos Lab”

苗胞收留“馬紅軍”

Draos lab dous ged draos nded drous yenb njuab leud buad dud ndouk,zhod draos zhit dot. Muax ndout zheus dob draos lab duas leuf tab drous shangb. Xongt 1934 lob 12 hlit, touk draos lab zenf deuf 4 daof buad taid ngangs drout Guef Zheub send Huangx Pinx xenf Hmongb dex daox drongb, Guangd Xib dob draos Mak Congx Dex nyaob pub dob draos ndros dob shangb tab Gox Minx Dangd dob draos shik ndouk,Mak Congx Dex caik jes drous shangb hnyangd. Daof ghangb, Mak Congx Dex ndros 10 dol dob draos drous shangb wef leud pub naf draos lab,tlout drongb guf dlex, naox zouk ab dleut, let drous gud dix Hmongb jeuf nghel lol, muab chuax Hmongb bangb nil kot rongt khaod shangb. Rongt dangl,Mak Congx Dex lob shab sex sangd ntrad draos lab. Dangb guas nos mol nos lol, touk nat draos lab dob deuf Guef Zheub, njet ghouf deb leuf. Wef uat zhous dex nenb jeuf nil, Mak Congx Dex jeuf zhes nghel lol nyaob drout raol Hmongb, uat nenx nyaob Huangx Piaob xangb raol Tunx Shangf,zhit lex jeuf uat dout lob nenx nyongs Hmongb, zeux haik lol Hmongb nblas dlaos. Zhangt dout Zhongb Gox chab, Mak Congx Dex ndros ib dos ncaik Hmongb uat zix uat ngeuf, uat leuf Hmongb ib dos voud, aob dos uat nenx rongt shab laos. Nil rangx lol ndrual,drous geut uat dluab sob hot uat 《Mak Draos Lab》, rangx dluab muas 《Dis Zangd Lox Gais》 nghait beb,muax ndot lol ndrual nat.

紅軍長征受到敵人的圍追堵截，戰(zhàn)事不斷。有不少紅軍戰(zhàn)士犧牲或受傷。1934年12月，當(dāng)紅軍突破四道防線進入貴州省黃平縣苗嶺山區(qū)時，廣西籍戰(zhàn)士馬崇德所在的軍團與當(dāng)?shù)赝练撕蛧顸h反動派發(fā)生激戰(zhàn)，馬崇德腿部受重傷。之后，馬崇德與10名受傷戰(zhàn)友為了追趕大部隊，跋山涉水，吃盡苦頭，后被苗族同胞救下，并用苗醫(yī)苗藥為他治好傷病。傷好之后,馬崇德一心想尋找紅軍部隊。但經(jīng)多方打聽，此時的紅軍隊伍已經(jīng)走出貴州，勝利北上了。為了感謝救過他的人，馬崇德留在了苗寨，在黃飄鄉(xiāng)屯上村生活，并很快就適應(yīng)了苗寨里的生活，練就了一口流利的苗家話。解放后，馬崇德與當(dāng)?shù)匾幻缱骞媚锵步Y(jié)良緣，成了苗家女婿，兩人過著幸福的生活。他的故事，被拍成電影《馬紅軍》，電視劇《偉大的轉(zhuǎn)折》第三節(jié)，有這個故事的情節(jié)。
    Hout Draos Jeuf Naf Tab Nyuas

指揮員救母嬰

Draos lab pub 3 dif 5 sib ib cat nyaob Xif Yongk ndol dlex nchab ndouk shub draos Sif Chuangb buad taid dangl, leud Tinb Tangx nzent daox drongb ngangs lol Web Xenf xenf. Dob draos lab lol zos Jeuf Chenx Tinb Pongx raol Shangf Hox ib ndangd daox, ndox dlob rox rol. Jaod dob draos nyaob touk dous ged, hnaod muax ib dos box lob shuab tab mid nyuas lob shuab ghuax zhit dleb duax, duaf cix dob ndrel nghel lol. Muax jid dol dob draos uat ndex mol shaib, bof nyaob ndeuf ndangd daox hod ib lob zhed nghenb,muax ib dol box Hmongb khaid nyik yos dangl nyuas. Nil shout jed lob chaot nyal drous fuk ndob dangl,ib jed naot chent nyaot ngouf uat ib beus,chuad ib nzhik yuad duas. Dol nyuas lal naot uat plot nzhuab sab. Ib dos hout draos zaik dout dob draos khat mongt dangl, ndeul ndas mol shaib shaib, zhenf guas nenb hout guat dlik troub dlex, hot nenb sat hod bangb dol naf dol nyuas. Hout draos zhenf muab nil lob chaot bangx hlet nghel lol, vod drout shout dol naf tab nil dol nyuas, haik guas zhes zouk jid hnob khoud naox drout dol naf, let ndeul ndas leud ged mol drout Zhangk Guangb Sib tab Zhax Xib leuf. Dol bob Hmongb yos nyuas drous jeuf jend nat jeuf yaos Wex Xenf Tinb Pongx raol Shangf Hox Xongx Zhenf Linx naf, dol nyuas khaid nyik yos jeuf yaos daof ghangb dol Xongx Zhenf Linx nyaob Web Xenf xenf uat zhenf xix wek yenx.

紅三軍團五師一部在敘永清水河擊退川軍堵截之后，由天堂壩翻越山嶺進入威信縣境。部隊行進到舊城天蓬寨上河村半山腰時，天色已漸漸暗下來。戰(zhàn)士們在趕路中，突然聽到路邊不遠處有婦女呻吟和嬰兒啼哭的聲音，所有人都立即止住了腳步。有幾位戰(zhàn)士走上前察看，發(fā)現(xiàn)在山坡一側(cè)的一座茅草棚內(nèi)，一位苗族婦女剛生了孩子。她身上的單薄衣服已被汗水浸濕，身軀冷得蜷成一團，生命奄奄一息。孩子也冷得小臉發(fā)青。一位紅軍指揮員接到戰(zhàn)士的報告后，立即親自前往探看，并安排人熬粥燒水，通知衛(wèi)生人員為這位母親和她的孩子進行護理。指揮員還把自己的棉被取來，親自為這個母親和她的孩子蓋上，并吩咐留下夠婦女吃幾天的糧食，才匆匆趕路向長官司、扎西方向開進。這個被救護的苗族產(chǎn)婦就是居住在威信天蓬寨上河村熊正林的母親，那位剛出生的嬰兒便是后來成長為威信政協(xié)委員的熊正林。

“Yenx Guef Chuangb” Bangb Ndouk Lax Zid Keud

“云貴川”幫助打下臘子口

Lax Zid Keud yaos zox ged duax Sif Cuangb ghouf deb mol drout Gangb Sux muax nghet hnyangd, khaod qeut zouk nchait hend. Ndeuf nat yaos ib lob gux hangd nded muax 10 ndout jait, aob pangb chaob dob yaos baob zhuat nzhes nzhaol, hod deut hangd yaos ib dol mid dlex, muax ndout khaod, khaod nghaif zhos muax nenl ngouf beb jous mik，rongt rod langx ndouk. Gox Minx Dangd dob draos dif 14 sib rod dreud ndeuf nat, nyaob Lax Zid Keud dleuf drongb lob houd qaox ndongt nbangx muax 2 lob yenx draos fangx taid.Draos lab dinf deuf jat dif 1 jenb dif 4 tuangx cix ros quab ndouk Lax Zid Keud. Dangb shik touk draos lab mol ret ndeuf dleuf drongb, jaod yenb njuab rod Lax Zid Keud dob zhit duat sob deus, jat let nyaob shout drongb laif sheud liux dangf, draos lab jeuf mol zhit dout dit. Drangs tlat aob beb ras dob ndouk zhit nghel, duas leuf ib cat draos lab. Tuangx zhangd Huangx Kaib Xangb tab zhenf wek Yangx Chenx Vuk shaib xuak khaod qeut, bof yenb njuab nyaob aob pangb nzhik drongb zhit nbangx nenb rod, nchait yaos yenb njuab sangd dak, dex drongb zhuat nzhes ndrenl uat nat, draos lab uat jangl dob njet zhit dout mol shout. Let nat buab zad shab jat ib cat dob draos njet zhuat mol drout shout nzhik drongb, duax bel shout ndouk duat yenb njuab dex diaob baok tab qeut duat sob deus jend, pef dreud jaod ndrangl ghangb shid ros ndouk duat. Dangb shik dex baob zhuat uat nat yuad uat jangl njet mol nid？Ib dol nyuas dob draos Hmongb nyaob Zunb Yif uat draos deuf hlaot lol taod ndangt ndrangt. Dol nyuas dob draos Hmongb nat dak, nil touk yout nyaob zhed njet zhuat mol muab chuax, dex zhuat rongt let nat njet nyaos dout mol. Zhouk ndox, nyuas dob draos suak dreud bleb zhuat, jangs ndongt, got zhuas lid lil njet mol, ndaot shout nzhik leuf, let zhaot hluat nghel lol, luf dol draos lab jaox zouk sheud liux dangf, duad jend zox hluat lid lil njet mol, suak hmaot njis mol drout ndeuf yenb njuab qeut draos. Ndox khaid nyik gangx, ib lob blangd sod mongt lab deus sheud lol, ndrangl ghangb shid ros ndouk duat, jaod draos lab shout nzhik drongb, lal baod sheud liux dangf suk let ndox lol nangs drout shout yenb njuab lob qeut draos, draos yenb njuab sangd zhit zos aob pangb drous ndouk, ib blas zeuf ncod dangl, draos lab ndeul ndas duat nghel dout lob dleuf drongb leuf. Yangx Chenx Vuk njot haik dak，kod sif hend, nil muab dol dob draos Hmongb nat lob nbet hnaod ghangb leuf, zhos njot dout duaf cix keuk nil dik dout lob nbet hot uat“Yenx Guef Chuangb”

臘子口是川北通向甘肅的重要通道，地勢十分險要。這是一條長十多里的山谷，兩邊全是幾乎垂直的懸崖峭壁，谷底是一條小河，好多地方，最窄處只有二三十米，易守難攻。駐守這里的國民黨軍第14師，在臘子口山口的木橋頭，布置了兩個營的兵力防守。紅軍決定由紅一軍團紅四團強攻臘子口。但在紅軍接近山口時，駐守臘子口的敵軍都不打槍，憑借地勢往下扔手榴彈，紅軍就無法靠近。幾次沖鋒都無法奏效，犧牲了一些紅軍。團長黃開湘和政委楊成武觀察地形，發(fā)現(xiàn)敵人在峽谷兩邊的頂上并沒有布防，或許敵人覺得，這樣幾近垂直的懸崖，紅軍根本就不可能爬上去。于是決定派出一部分部隊攀上懸崖迂回到山頂，從上面攻擊敵人的碉堡和機槍陣地，配合下面的正面強攻。可這懸崖又怎樣攀上去呢？一個在遵義參軍的苗族小戰(zhàn)士主動請戰(zhàn)。他說自己從小在家攀崖采草藥，這樣的懸崖能攀上去。傍晚，小戰(zhàn)士借助著石崖上的裂縫、樹根、灌木等慢慢爬了上去，登頂后，再放下繩索，其他紅軍帶足了手榴彈，借助著繩索慢慢爬了上去，借著夜色朝敵軍陣地迂回。天剛亮，一個紅色信號彈響起，下面發(fā)起強攻，山頂?shù)募t軍也向敵人的陣地雨點般地猛扔手榴彈，敵軍沒料到會這樣兩面受敵，一下亂了陣腳，紅軍乘勢攻下了山口。楊成武回憶，很遺憾，他把這位苗族小戰(zhàn)士的名字忘了，只記得大家給他的綽號是“云貴川”。

Hnob nat, draos lab dous ged draos nded dob tlout leuf ndout xongt, beb gox juax lal yuad uat zos khaod nenx nyongs rongt cix. Dangb guas,Hmongb tab draos lab zox ged draos nded dex lol ndrual, beb yuad zhit dek hnaod ghangb.

今天，紅軍長征已經(jīng)過去了很多年，我們國家即將實現(xiàn)全面小康生活。但是，苗族與紅軍長征的故事，我們不能忘記。

                              （熊玉有、王興發(fā)根據(jù)有關(guān)資料編譯）